Olumsuzluk Yanlılığı (Olumsuzluk Önyargısı) olarak adlandırdığımız bu zihinsel çarpıtmanın; davranışımız, kararlarımız ve hatta ilişkilerimiz üzerinde güçlü bir etkisi vardır.
Olumsuz düşünme yanlılığı, yalnızca olumsuz uyaranları daha kolay kaydetmemiz değil, aynı zamanda bu olaylara odaklanma eğilimimizdir. Bu bir azarlanmanın duygusunu, övgünün sevincini hissettiğimizden daha güçlü hissetmemiz anlamına gelir.
Olumsuz yöndeki kişinin kendine yönelik bu önyargısı, gerçekleşen kötü şeylere çok daha fazla dikkat etmesine yol açarak, zihinde, onların gerçekte olduğundan çok daha fazla yer kaplamasına neden olur. Mesela;
📌Olumlu özelliklerinizi göz ardı ederken en önemsiz hatalar zihninizde dönmeye başlar
📌Genellikle kimsenin üzerinde durmayacağı en ufak basit bir hatada rezil olduğunuzu düşünüyor ve bunu günlerce zihninizde taşırsınız.
Ancak konu başkaları olduğunda kendimizi ona “Bunun çok basit ve göze batmayan bir hata” olduğunu söylerken buluruz. Aynı zamanda başkaları bizi överken ve bize iltifat ederken bu olumlu özellikleri kabul etmekte zorlanırız.
🍀Bu gibi durumlarda kendi eleştirel iç sesinizi durdurmak ve bu sese gerçekçi mantıklı cevaplar vermek sizi rahatlatabilir.
Örneğin;
✨Hata yapmış olmam her konuda başarısız olduğumu göstermez.
✨Öfkelenmiş olmak beni kötü biri yapmaz ve her an öfkeli bir insan değilim. Sadece bazı zamanlarda öfkemi kontrol etmekte zorlanan biriyim.
✨Yüzümün kızarmış olması utanç kaynağı olan ve rezil hissetmeme yol açacak bir durum değil.
Gibi cümleler var olan durumu objektif değerlendirmenize ve duygularınıza alan açmanıza yardımcı olur.
Sebepleri Nelerdir?
Bir kişinin kendi olumlu özelliklerini görememesi birçok farklı nedenlere bağlı olabilir. İşte bazı olası nedenler:
1. Özgüven eksikliği: Kişinin düşük bir özgüven seviyesi olması, kendi yeteneklerini ve olumlu özelliklerini görmesini engelleyebilir. Kendine güven duymamak, kişinin kendini küçümsemesine ve olumlu yönlerini göz ardı etmesine neden olabilir.
2. Düşük özsaygı: Kişinin kendine olan saygısı düşükse, kendi değerini görmekte zorluk çekebilir. Kendini değersiz hissetmek, olumlu yönlerini göz ardı etmesine ve kendini küçümsemesine yol açabilir.
3. Mükemmeliyetçilik: Bir kişi mükemmeliyetçi bir tutum sergiliyorsa, sadece kusurlarını fark etmeye ve üzerinde odaklanmaya eğilimli olabilir. Bu durumda, kişi kendi olumlu özelliklerini göz ardı edebilir veya onları önemsemeyebilir.
4. Duygusal veya zihinsel zorluklar: Depresyon, anksiyete veya düşük benlik değeri gibi duygusal veya zihinsel zorluklar, kişinin kendi olumlu özelliklerini görmesini engelleyebilir. Bu tür durumlar, kişinin kendine yönelik olumsuz düşünceler geliştirmesine ve olumlu yönlerini inkar etmesine yol açabilir.
5. Dış etkiler: Kişinin çevresindeki insanların olumsuz tutumları veya eleştirileri, kişinin kendi olumlu özelliklerini görmesini engelleyebilir. Sürekli eleştirilen veya küçümsenen bir kişi, kendi değerini inkar edebilir ve olumlu yönlerini göz ardı edebilir.
Bu gibi durumlarda, kişiye kendi değerini ve olumlu yönlerini görebilmesi için destek sağlamak önemlidir. Terapi, özgüven geliştirme çalışmaları veya olumlu düşünce teknikleri gibi yöntemler, kişinin kendi olumlu özelliklerini fark etmesine ve takdir etmesine yardımcı olabilir.